Archive for the 'અછાંદસ' Category

બે માળા

January 15th, 2017

અમારા વૈષ્ણવ કુટુંબમાં થતી
ઠાકોરજીની માળા
અને બાએ આપેલી
જડતરના ફૂલવાળી મોતીની માળાની વચ્ચે
ક્યારેક ભેળસેળ થઈ જાય છે.

મારો નિત્યક્રમ હતો
સવારે ઊઠીને
બા બાપાજીને પગે લાગી,
ન્હાઈ ધોઈ
ઘરને ફરતા બગીચામાંથી
મોગરા જૂઈ પારિજાત વીણી
ઠાકોરજી માટે
માળા પરોવવાનો.
વચ્ચે પારિજાતની કેસરી દાંડી
ને આજુબાજુ મોગરાનાં ફૂલ.

પછી બા ઠાકોરજીને માળા ધરાવી ઊઠતાં ત્યારે
મારો વાંસો થાબડતાં કહેતાં હોય છેઃ
“સુખી થાજે, બેટા.”

બાને શ્રીજીચરણ થયે
ચાર દાયકા વીતી ગયા.

આજે જડતરના ફૂલવાળી મોતીની માળા
પહેરતાં પહેલાં
અમેરિકા આવી
ત્યારે બાએ આપેલી
ચાંદીની ફ્રેમમાં મઢેલી
શ્રીનાથજીની છબિને
જોતી હોઉં છું ત્યારે
મને પ્રશ્ન થાય છે:
“હું સુખી થઈ?”


સાભારઃ સન્ધિ, વર્ષ ૧૦-૨૦૧૬, અંક ૩

બે શહેર

December 29th, 2015

Gulmahorthi daffodils

મુંબઈ કરતાંય વધુ વરસો
ફિલાડેલ્ફીઆમાં ગાળ્યાં હોય
તોય
મુંબઈ રખે માને
કે
હું એને ભૂલી ગઈ છું
કે
હું એને હવે ઓછું ચાહું છું.

મુંબઈ મારી જન્મભૂમિ છે
અને એણે જે આપ્યું છે
તે
મારી અકબંધ મિરાત છે
જેને સાચવીને રાખી છે
મેં હ્રદયના
એક
ખૂણામાં.

ફિલાડેલ્ફીઆનાં
અતિશય વહાલાં
ચેરી બ્લોસમ્સ
અને
ડૅફોડિલ્સનું મહત્વ
આંખોમાં અંજાયેલા
અંધેરીના ગુલમહોર જેટલું જ છે.

અહીં બારે માસ વરસતો વરસાદ
મને સતત યાદ કરાવેે છે
મુંબઈના પ્રથમ વરસાદથી
પમરી ઊઠતી ધરતીની ધૂળની.
ત્યાં સ્નો નથી પડતો
પણ સતત ઝંખના તો હતી
વરસતો સ્નો જોવાની.
અહીં પડતો
હબસીઓના દાંત જેવો સ્નો
મારી પાસે કવિતા લખાવે છે.

મુંબઈની જેમ અહીં ફિલાડેલ્ફીઆમાં
માણસો રસ્તા પર દેખાતા નથી.

ત્યાંના જેવી ગિરદી
ટ્રેન પર લટકતી નથી.

રસ્તા પર
અને
મકાનોના ખૂણે
પાનની પિચકારીઓ દેખાતી નથી.

ટ્રાફિક લાઇટ પર
ગાડીની આજુબાજુ
સ્ત્રીની કાખમાં બેસાડેલાં
ક્યારેક વેચાતાં છોકરાં
જોવા મળતા નથી.

અહીં
કેટલુંય સભ્ય સભ્ય છે તોય
ગરીબાઇ નથી એવું નથી.

શુક્રવારે સવારે મૂકેલી
ગાર્બેજ બેગ ફંફોસતા
હોમલેસ માણસને
મેં મારી બારીમાંથી અવારનવાર જોયો છે.

અહીં મિનિમમ વેજમાં
કામ કરતા માણસો પણ છે
જેના બેકયાર્ડમાં
બગીચો તો શું
કોઈ વૃક્ષ પણ નથી.
અને રડ્યુંખડ્યું વૃક્ષ હોય
તો એના પરથી
ડોલર્સના ફળોનો ફાલ ઊતરતો નથી.

અહીં
સવારસાંજ
દિલ બહેલાવી મૂકે એવો
કોયલનો કલશોર સંભળાતો નથી.

અહીં
પંખીઓ એવાં તો ટ્રેઇન્ડ થયેલાં છે
કે
દાણા ચણવા મૂકેલા
બર્ડ ફીડરમાંથી
નિયત સમયે
દાણા ચણીને ઊડી જાય છે.

અહીં મકાનોની આજુબાજુ
લૉનમોઅરથી
વ્યવસ્થિત ટ્રિમ કરેલી લૉનમાં
સવારસાંજ
માળી નહીં
પણ
સેટ કરેલા સમયે
વૉટર સ્પ્રિન્કરલર પાણી છાંટે છે.

અહીં
વરસોવાનો દરિયો નથી.

છે શહેરની વચ્ચોવચ્ચ
બારે માસ કાંઠા છલકાવતી
સ્ક્યુલકીલ નામે નદી.
નદીમાં
સ્વાભાવિક રીતે તરતી
નૌકા નથી
એટલે નથી જ નથી ઊપસતું
સમીસાંજે ગીતો ગાતાં ગાતાં
ઘેર જતો હોય એવા નાવિકનું ચિત્ર.

અહીં
ટૅક્સીઓ છે
મુંબઈનો પીળો ઘોંઘાટ નથી.

ઉનાળામાં
મુંબઈ જેવો જ ઉકળાટ કનડતો હોવા છતાં
ઍરકન્ડિશનરો એને ગળી જતાં હોય છે.

ફિલાડેલ્ફીઆ આવી
તે દિવસોમાં
મેં કહેલું
કે અહીં બધું જ છે છતાં કંઈ જ નથી.
શક્ય હોય તો
આ વાક્ય પાછું ખેંચી લેવું છે.

મુંબઈ જેટલું જ
આ ફિલાડેલ્ફીઆ
મારું પ્રિય પ્રિય શહેર.

મારા હ્રદયમાં એકીસાથે શ્વસે છે
બે શહેર –
મુંબઈ અને ફિલાડેલ્ફીઆ…

– પન્ના નાયક

મને કોઈ ખ્યાલ નહોતો

April 10th, 2015

હું જ
એક ઝાડ છું
હું જ
એ ઝાડની ડાળી પર બેઠેલો
કાગડો
હું જ
એ કાગડાની ચાંચમાંની
પૂરી
હું જ
એ ઝાડની નીચે ઊભેલું
શિયાળ પણ.
મને કોઈ ખ્યાલ પણ નહોતો
કે
મારે જીવવી પડશે
બચપણમાં સાંભળેલી
આ વારતા!

ૐ શાન્તિઃ

March 16th, 2015

ભરશિયાળામાં મધરાતે

રસોડાના ટેબલ પર બેસી

બારીમાંથી નિહાળું છું

ધવલ ઉજ્જવલ સ્નો.

જીવન અને મૃત્યુના વિચારો,

કેલેન્ડર પર માર્ક કરેલી પ્રવૃતિઓ,

ભીંતે લટકતું ઘડિયાળ,

ઉઝરડા પાડતા સંબંધો-

બધું જ  થંભી ગયુ છે

બધું જ  જંપી ગયુ છે.

પતંગિયું પોતાની પાંખ સંકેલી

ઘડીભર સ્વસ્થ થઇ જાય એમ જ.

અત્યારે છે

સર્વત્ર

શાન્તિ

ૐ શાન્તિઃ

 

 

 

 

મને શી ખબર?

March 16th, 2015

 

પહેલાં

જ્યાં જ્યાં

લીલું ઘાસ

ને

પતંગિયાં દેખાતાં

ત્યાં ત્યાં

હું નજર માંડતી.

હવે

હું જ્યાં જ્યાં

નજર માંડું છું

ત્યાં ત્યાં

ઊગે છે લીલું ઘાસ

અને

રમે છે પતંગિયાં.

તારો સ્પર્શ મને

આટલો તરબતર કરશે

એની

મને શી ખબર?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

કુતૂહલ

March 16th, 2015

મુંબઈમાં જન્મી ઉછરીને

પનિહારીઓની

સાંભળી છે માત્ર વાતો

ને

જોયાં છે એમનાં ચિત્રો.

મને કુતૂહલ છે

કે

પનિહારીઓે

કેવી રીતે શીખી હશે

સાંકડી કેડી

ને

ખડકાળ માર્ગ પર

ગાગરના સાગરને છલકાવ્યા વિના

હસતાં હસતાં ચાલવાનો

કસબ?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

કે પછી?

February 10th, 2015

          કે પછી?

 

પથારીમાં પડ્યા પડ્યા

છતને અડકી જોવાનું મન થયું.

એ કેટલી હાથવેંતમાં હતી!

ખાટલા પર ઊભા થઈ

અડકી જોવાનો પ્રયત્ન અસફળ થયો

એટલે

સરકસની જેમ

ખુરશી પર ખુરશી પર ખુરશી મૂકી

હાથ લંબાવ્યા

પણ

હાથવેંતમાં લાગેલી છતને

ન સ્પર્શી શકાયું એ ન જ સ્પર્શી શકાયું..

છત વધારે ઊંચી હશે

કે પછી

મારા હાથ જ સાવ ટૂંકા હશે?

 

ઋણાનુબંધ

February 10th, 2015

ઋણાનુબંધ

તું અને હું

આપણા દેહ બે પણ પ્રાણ એક-

એ વાતને સાચી ઠરાવવાના

લાખ પ્રયત્ન કરીએ છીએ

પણ

આપણી ભીતર તો

સતત રણક્યા કરે છે

અસ્વીકારનું અસ્તિત્વ!

આપણે તો છીએ

પુસ્તકનાં સામસામાં બે પૃષ્ઠો –

સંપૃકત પણ અલગ અલગ

માત્ર સિવાઈ ગયેલાં

કોઈ

ઋણાનુબંધના દોરાથી!

 

શાલ

March 15th, 2014

 બહારની ઠંડી હવા

ઘરની દીવાલમાં

ક્યાંક તડ શોધીને

પરવાનગી વિના ઘૂસી જઈને

મારા શરીરને કનડે છે.

હું

ક્લોઝેટ ખોલી

સ્વેટર માટે હાથ લંબાવું છું

અને નજર પડે છે

હું

અમેરિકા આવી ત્યારે

બાએ મને આપેલી

ગડી વાળેલી શાલ પર.

હું

શાલ ઉખેળું છું

ગાલે અડકાડું છું.

શાલ જર્જરિત થઈ ગઈ છે

પેાતમાં કાણાં કાણાં પડી ગયાં છે.

શાલ ઓઢી શકાય એમ નથી.

હું

એને સાચવીને

ફરી ગડી વાળી મૂકી દઉં છું

ક્લોઝેટના શેલ્ફ પર

બાના સ્મરણની જેમ..

કવિતા કરું છું

March 15th, 2014

 

મુશળધાર ચાંદની વરસતી હોય

અને

એ ન આવે

તો

એના ન આવવાની કવિતા કરું છું.

એના ન આવવાથી છવાતી ઉદાસીની કવિતા કરું છું.

છવાતી ઉદાસીથી એકાકીપણું અહેસાસ કરવાની કવિતા કરું છું.

એકાકીપણું સહન ન કરવાથી પથારીમાં પડયા રહેવાની કવિતા કરું છું.

પથારીમાં પડયા પડયા છત સામે તાકવાની કવિતા કરું છું.

છત સામે તાકતાં તાકતાં એક કરોળિયાને જાળું બાંધવાનો વ્યર્થ પ્રયત્ન

                                             કરતો જોવાની કવિતા કરું છું.

કરોળિયો ભોંય પર પડી પછડાવાની કવિતા કરું છું.

કરોળિયો ભોંય પરથી ઊભો થઈ ફરી જાળું બાંધશેની કવિતા કરું છું.

અચાનક કરોળિયાને ભૂલી ઉદાસી વલોવવાની કવિતા કરું છું.

અને પછી

ઉદાસી વલોવવી વ્યર્થ છે સમજી ઉદાસી ખંખેરવાની કવિતા કરું છું.

અંતે

આગલી બધી કવિતા રદ કરી

બારી પાસે ઊભા રહી આંખોથી ચાંદની પીવાની

કે

ઘર બહાર જઈ

મુશળધાર વરસતી ચાંદનીમાં નહાવાની મઝાની કવિતા કરું છું.

                    

               

Next »